Tę grupę zaburzeń, o niejasnych przyczynach, cechuje występowanie systemu urojeniowego. Występują objawy paranoiczne o różnej treści charakterystycznej dla poszczególnych chorych. Choroby te mają tendencję do przewlekłego przebiegu i postępującej rozbudowie urojeń. Działania oporne otoczenia bywają przyczyną wielu nieporozumień, zatargów i sporów. Mogą one być groźne dla otoczenia, jeśli chory przyjmuje w konflikcie postawę czynnie agresywną. Przyczyny mogą wskazywać na trudną sytuację, która inicjuje powstanie zaburzeń i stanowi o treści urojeń (doznana krzywda, niewydolność seksualna) lub specyficzne tło osobowości (np. nieufność, upór, zarozumiałość). Z czasem jednak zaburzenia są niezależne od sytuacji i utrzymują się po ich wygaśnięciu. W niektórych wypadkach znaczenie mają czynniki dziedziczno-konstytucjonalne. Leczenie farmakologiczne często łagodzi objawy zaburzeń – zmniejsza napięcie, poprawia kontakt z otoczeniem, łagodzi drażliwość i agresywność. Duże znaczenie ma także psychoterapia.